Vikend u mađarskim dvorcima

 

Dosade i jastozi i kokteli, egzotične karipske plaže i zavodljive note Havane. Zaželeh se severa i dvoraca. Te im posvećujem ovaj vikend.

Jezero Balaton, mađarsko “more” ili Blatno jezero sa bezbroj znamenitosti i atrakcija, od starih gradova do zaštićenih prirodnih područja i nacionalnih parkova, očarava svojim lepotama i prekrasnim krajolicima. O ovom je pisao još Ričard Brajtu (1784.-1850.) u delu iz 1814 "Putovanje iz Beča kroz Donju Mađarsku" 

Broj posetilaca  mađarskih dvoraca u stalnom je porastu. Posećujemo dve palate i dva zamka, vremenski datiranih od XIII-XX veka.

Jedno od tih zdanja je i palata Esterhazi u Fertodu, u blizini austrijske granice. Prošle godine pohodilo ju je 55. hiljada posetilaca. Palatu je, u punom sjaju, dovršio princ Nikolaus Esterhazi 1766. godine.

Carica Marija Terezia bila je čest gost plemićke porodice. Navodno  jednom je izjavila da, kada želi da čuje dobru operu, ide u dvorac Esterhazijevih.

Sa svojih 126 soba, predivno oslikanom salom za bankete, bogatom bibliotekom, kapelom, muzejom i zapanjujuće geometrijski pravilnim i dobro održavanim vrtom, ova palata bilo je i mesto gde je, tokom 25 godina svog života, stvarao i veliki kompozitor Jozef Hajdn, koji, doduše, nije živio u glavnoj zgradi dvorca, već u zasebnom stanu u delu imanja za poslugu.

Dvorac je  okružen francuskim vrtom od 300 hektara po uzoru na park Versaj. U XIX stoleću vrt je pretvoren u engleski park, sličniji modernim vrtovima. Arterije parka bile su ograničene manjim stazama i čistinama na kojima su stajale zgrade ili statue. Muzičkii život dvorca postao je poznat u celoj Europi pod vodstvom Jozefa Hajdna, koji je 1772. unutar njegovih zidina svirao svoju poznatu oproštajnu simfoniju.

Drugi dvorac koji posećujemo je Zamak Tatabanji, vojni fotifikacioni objekat, sa jarkom koji su napustili krokodili. Nama u čast organizovana su viteška nadmetanja i izložba modernig naoružаnja.

Treći dvorac za danas je Bori, eklektičko zdanje podignuto u slavu ljubavi i umetnosti, mesto istraživanja za istinske hedoniste.

"Igračka je umećе dece, umetnost je igra odraslih"

Dž. B Bori

 Moje omiljeno mesto za relaks moment.

Stoni Beograd je bio i prestonica Mađarske od 12. veka, pa do 1543, kada su ga Turci osvojili. Sekešfehervar, Stoni Beograd, Beli zamak sa prestolom, drevna je prestonica mađarskih kraljeva, gde je krunisano 37 kraljeva i 39 kraljica Mađarske, a sahranjeno njih 15,

Danas je deveti po veličini grad u Mađarskoj. Gradova-imenjaka Beograda ima širom sveta. Još je u XV veku turski putopisac Evlija Čelebija pisao da postoje četiri Beograda, po jedan u Srbiji, Rumuniji, Albaniji i Mađarskoj. „Beli gradovi“ se mogu naći i u Rusiji, Poljskoj, Hrvatskoj, SAD… Međutim, samo dva Beograda su bila sedišta kraljeva – glavni grad Srbije i Stoni Beograd (Sekešfehervar) u Mađarskoj

Od XV veka u Stoni Beograd počinju da se naseljavaju Srbi, kojima je ugarski kralj Matija Korvin dozvolio da se nastane u različitim delovima Mađarske u zamenu za njihovu vojnu službu. Do XVIII veka oko 300 Srba je živelo u Stonom Beogradu, a 1772. godine, na mestu stare crkve, izgrađena je Jovandanjska crkva. Jovandanjska crkva se nalazi u Srpskoj četvrti, a sama crkva i četvrt su renovirane osamdesetih godina XX veka, za šta je Stoni Beograd dobio Evropsku nagradu za zaštitu spomenika. U poređenju s drugim crkvama u gradu, Jovandanjska spolja izgleda skromno, ali zato njen barokni enterijer odlikuje raskoš. U Stonom Beogradu živela je, radila i umrla čuvena srpska slikarka Katarina Ivanović, koja je bila prva počasna članica Srpske akademije nauka i umetnosti.

 

 

 

Jutro na Balatonu

 

 

Posle predaha (jučerašnji dan baš bešе dinamičan) i doručka krećemo u nove avanture. Još poneki dvorac, ali da vam ne otkrivam previše.

Jer lepota je u otkrivanju. Skrivenog.

Balaton je jezro u Mađarskoj, i ujedno je najveće jezero u Centralnoj Evropi. U njega se uliva reka Zala, a iz njega otiče kanalizovana reka Šio. Jezero, poznato i kao „ mađarsko more “, zauzima površinu od 592 kvadratna kilometra, dužina mu je 77 kilometra, a najveća dubina iznosi 12, 2 metara.

Balaton se nalazi u Transdunavskom regionu, u oblasti sa većom količinom padavina od ostatka Mađarske.  Površina jezera se zamrzava tokom hladnijih dana. Prosečna temperatura vode tokom letnjeg perioda iznosi oko 25 stepeni celzijusa.

Ovo područje karakteriše netaknuta priroda sa preko 250 vrsta ptica i retkih biljaka. Jezero je okruženo bregovima sa kojih se pruža predivan pogled na kristalno čistu vodu. Duž cele obale, osim sa zapadne  močvarne strane, nalaze se uređeni kej i šetalište, idealni za obilazak Balatona.

Jezero Balaton je jedna od najpopularnijih turističkih destinacija u Mađarskoj, i to tokom cele godine.Najvećе je  jezero u srednjoj Evropi,ѕа  površinom od 592 km², dužinom od 77 km i širinom od 4 do 14 km, jezero se nalazi na 104 metara nadmorske visine, sa najvećom dubinom od 12,2 m (prosečna dubina je 3,2 m).

Ovde se nalaze termalni izvori koji su stotinama godina poznati po lekovitim svojstvima. Najpoznatiji izvor je Hévízer, a njegova temperatura iznosi 38 stepeni celzijusa.

 

U Kesthelju, posećujemo barokni dvorac Feštetič-Helikon i obilazimo dvorski kompleks (Palata Feštetič, muzej kočija...). Dvorac Festetić je treći mađarski dvorac po veličini, ali se smatra najpopularnijim. Izgradnja dvorca počela je 1745. godine, a dvospratna barokna palata u obliku slova U obnavljana je više puta u XVIII i XIX veku.

Zgrada je okružena parkom sa mnogim znamenitostima, stablima starim stotinama godina, šarenim cvetnim lejamá, fontanama, statuama, među kojima i bronzana statua Džordža Festetića I, crkveni ribnjak i fontana ukrašena lavovima.

Izložba u Muzeju dvorca Helikon posetiocima pruža sliku o tome kakav je bio život aristokrata, kao i o luksuznom životu porodice Feštetič. U dvorcu se nalazi jedina originalna aristokratska privatna biblioteka u Mađarskoj koja je, pukim sticajem okolnosti, izbegla nemilu sudbinu drugih sličnih biblioteka u II svetskom ratu.  U ovom dvorcu su snimane određene scene filma Kincsem.

 

Skiper sam majko na limenom čamcu  Avantura za kraj: TAPOLCA

Idemo dalje do mesta Tapolca ispod koga se smestio čitav pećinski sistem i 3 kilometra dugačko jezero, otkriveno 1903. godine Savladavši 78 klizavih stepenika, veslamo limenim čamcima (šta je to za nekog ko je praksu sticao na Dunavu i Savi) kroz pećinu sa podzemnim jezerom na nekoj kružnoj dužini od 150 metara. Ovde su najveće teškoće na delovima koji su uski i niski, gde veslo ne možе da radi, a glava možе da strada. I kao što to biva najteže je na kraju, gde smo bukvalno balansirali, kako na kamenom plafonu ne bismo ostavili delove skalpa.

Naime, voda u pećinsko jezero dolazi iz dva različita izvora, što objašnjava stvaranje dva prolaza. Temperatura vode je između 18 i 20 stepeni. Poseban stanovnik pećinskih voda je mala vrsta ribe, odnosno šaran pijor ili gagica.

Nakon avanture na podzemnom jezeru, posetite jezero Malom koje odiše mediteranskim duhom i uživajte u šarenilu riba koje se praćakaju u vodi.  U blizini je i jedinstveni Afrički muzej u Panoniji.

Hedonija za kraj:  TIHANJ

 

Nastavljamo dalje ka Tihanju, posmatrajući šiljasta brda nastala u davnini radom vulkana i vode, vinograde blagorodne i zasade mirisno opuštajućе lavande. Tihanj krase i kućice sa krovovima od trske.

Ovaj prostor prepun je prirodnih lepota, koje je stvorio drevni vulkanski krater, tu je  i malo jezero na čijim obalama žive patke i čaplje. Kroz šumu badema i jasena takođe se provlači mnoštvo staza koje omogućavaju divne šetnje.

Tihanju, poluostrvu na jezeru Balatonu,  koristimo za šetnju, obilazak benediktсskog manastira iz 1525. godine. Sa vidikovca koji se nalazi odmah pored opatije, pruža vam se predivan pogled na jezero Belše i južnu obalu jezera Balaton.

U crkvi opatije koju je osnovao mađarski kralj (sveti) Andrija I (Andras I), nalaze se neprocenjiva umetnička dela poznatih umetnika, među kojima su i freske Lajoša Deak-Ebnera, Karolja Loca i Bertalana Sekelja; prelepe drvene statue i oltare izradio je Šebešćen Štulhof. Kralj Andrija I je sahranjen u kripti crkve, i ovo mesto predstavlja jedino očuvano mađarsko kraljevsko groblje iz doba dinastije Arpada.

Na samo nekoliko minuta hoda nalaze se Grnčarska kuća i Etnografski muzej na otvorenom, u kojima su izloženi tipični elementi narodne arhitekture, alati i oprema koju su koristile tradicionalne zanatlije. Do jezera Belšo i Kuće lavande stiže se za 15 minuta. Tamo možete posetiti interaktivnu izložbu o nastanku poluostrva Tihanj i saznati više o uzgoju lavande.

Šetnja centrom grada sa klasicističkim zgradama iz doba reformacije, prelepim parkovima i kaldrmisanim ulicama, vratiće vas u prošlost. Gotovo svaka zgrada ovde ima svoju priču: na primer, glumica Lujza Blaha i pisac Mor Jokai bili su vlasnici vila u Balatonfiredu. Nakon što ste posetili vilu Vasari, spomen kuću Jokai Mora i Okruglu crkvu, zašto ne biste prošetali šetalištem Tagore i prepustili statuama i spomen-pločama da vam ispričaju istoriju grada? Najpoznatije šetalište na Balatonu ime je dobilo po slavnom indijskom pesniku i nobelovcu Rabindranatu Tagoreu. Mnoge slavne ličnosti nastavljaju tradiciju sadnje drveća koju je započeo veliki umetnik. Najnovije znamenitosti na šetalištu su Centar za posetioce Bodorka i obnovljeni trg Vitorlaš sa statuom glumca Ištvana Bujtora.

Završavamo uživanjem u mađаrskim gastronomskim specijalitetima.Poručujem ćurećе grilovane grudi sa valjušcima punjenim jabukama i džemom od borovnica uz dupli rizling i palačinke sa makom i lavadom. Ceo grad  prepoznat je upravo po gajenju lavande (sladoled od lavande, čokolade bombone, pivo, maska za oči...) Lavanda je stradala za vreme socijalizma, jer je bila svačija i ničija (prokletstvo javnog dobra) te je morala ponovo biti donesena iz Provanse.

Mi u bus a kišа po Balatonu. A mi za Srbiju i za Beograd.

U novim nastavcima Džejms Bonda i Indijane Džonsa trebalo bi porazmisliti da bar negde kupe neki magnet. Pa nisu toliki slepci da nemaju frižider.