Grad kneza Lazara Hrebeljanovića: Kruševac

 

Dugo su knez Lazar i kneginja Milica promišljali gde da izgrade novu prestonicu. Prema narodnom predanju, zanoćili su jedne noći na brežuljku iznad Zapadne Morave. Te noći se kneginji Milici u snu javio Stefan Nemanja i rekao joj da novu prestonicu izgrade baš tu gde su zaspali. Tako je i bilo. beše godina 1371.

Istorija, pak, kaže da je knez Lazar, svestan da je njegova država ugrožena od Turaka, odlučio da baš ovde napravi prestonicu želeći da je pomeri s puta Turcima, što dalje od glavnih pravaca njihovog nadiranja. U tu svrhu iz Novog Brda je u Kruševac doveo najbolje graditelje. Pretpostavlja se da je gradnja trajala do dve godine.

Turci su u nekoliko navrata osvajali grad i nazivali ga Aldža Hisar – Šareni grad, takođe zbog rečnog kamena.

I moj prvi susret sa vinom bilo je kroz istoriju preko cara Lazara i carice Milice. Evo šta mi je ono ispričalo.

Lazar je vaspitavan na dvoru cara Dušana, na kome je i njegov otac Pribac bio carev logotet (kancelar). Za ono vreme Lazar je stekao visoko obrazovanje i car Dušan ga je imenovao za svoga stavilca (čuvara pečata).Njegovo vino je polusuva kupaža prokupca, vranca, merola i gamea. 

Godine 1353. car Dušan venčava Lazara svojom rođakom Milicom, kćerkom kneza Vratka, uglednog vojskovođe poreklom iz sporedne loze Nemanijća.  Milica je u vinu polusuva kupaža prokupca i pino noara.  

Posle smrti cara Uroša, ubrzo posle Maričke bitke, knez Lazar postaje najmoćniji velmoža na teritoriji nekadašnjeg srpskog carstva.

 

Prva turistička destinacija koju turisti posete prilikom dolaska u Kruševac svakako je Arheološki park, ostatak srednjevekovnog grada, koji je podigao knez Lazar kao svoju prestonicu i vojno utvrđenje. U parku se nalaze autentični ostaci Don Žon kule, crkva Lazarica iz XIV veka, ostaci kneževog dvora, spomenik knezu Lazaru i Narodni muzej.

Crkva Lazarica posvećena je arhiđakonu Stefanu, patronu dinastije Nemanjića. Građena je u periodu od 1377/78. do 1380. godine u slavu prvorođenog sina kneza Lazara, despota Stefana, naslednika prestola. Prilikom obnove Lazarice, posle oslobađanja od Turaka, crkva je ponovo oslikana 1843. godine. Karađorđe je crkvi poklonio zvono koje je sačuvano do danas.

Unutar kompleksa Lazarevog grada smešten je Narodni muzej u zgradi podignutoj 1863. godine za potrebe Kruševačke gimnazije. U Muzej je adaptirana 1969. godine. Muzejski fundus sadrži oko dvadeset i tri hiljade muzealija prirodnjačkog, arheološkog, etnološkog, istorijskog, kulturno-istorijskog i likovnog karaktera, čiji je istorijski korak dug preko šest milenija – od praistorije, preko antike i srednjeg veka, kroz razdoblje turske prevlasti i obnove srpske državnosti, sve do sredine XX. stoleća.

Najupečatljiviji simbol grada  je svakako Spomenik kosovskim junacima, delo poznatog vajara Đorđa Jovanovića koji je na Svetskoj izložbi u Parizu 1900. godine, za ovaj spomenik u stilu francuskog akademizma, nagrađen Zlatnom medaljom I reda. Dominantna kompozicija pripada Bošku Jugoviću i vili. Figura guslara predstavlja trajanje epske borbe naroda, a figura devojke na južnoj strani personifikuje Srbiju

Kruševac predstavlja centar Rasinskog okruga koji obuhvata još i opštine: Aleksandrovac, Brus, Varvarin, Trstenik i Ćićevac. Okružen je sa 8 manastira od kojih čak 6 potiče iz kasnog srednjeg veka (Drenča, Ljubostinja, Naupara, Rudenica, Sveti Roman, Veluće), a preostala dva (Manastir Pokrova Presvete Bogorodice i Mrzenica) iz kraja XIX i početka XX. veka. U okolini Kruševca nalaze se i srednjovekovne tvrđave, Maglič  i Koznik.